Kolejny komunikat zespołu do spraw zmian w kpc

Szanowne Koleżanki i Koledzy,

wobec zgłaszanych wątpliwości i dającej się już (niestety) dostrzec rozbieżnej praktyki rożnych ośrodków orzeczniczych – kieruję Państwa uwagę na brzmienie przepisu art. 15 Nowelizacji i pozostawiam poniższe rozważania do samodzielnej oceny (w tym także w kontekście brzmienia przepisu art. 130² KPC). 

Nie ulega wątpliwości, że zmiany wprowadzone w Ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych weszły w życie w dniu 21 sierpnia 2019 r. W okresie od tej daty aż do dnia 7 listopada 2019 r. znajdujemy się jednak w szczególnym okresie przejściowym.

Zgodnie z przywołanym przepisem art. 15 Nowelizacji:

 W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 4 (tj. Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przyp. aut.), w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się wyłącznie do 1) pism i wniosków podlegających opłacie, wnoszonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy oraz 2) wydatków powstałych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Poszukując racjonalnego uzasadnienia dla uchwalenia ww. przepisu – wypada uznać, że wspomnianym „dniem wejścia w życie niniejszej ustawy” pozostaje dzień 7 listopada 2019 r. (niezależnie od krótszych terminów wejścia w życie niektórych przepisów Nowelizacji, w tym także art. 4 Nowelizacji, odnoszącego się do Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i dla którego przewidziano jedynie 14-dniowe vacatio legis).

 

Innymi słowy, w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem 7 listopada 2019 r. (o czym dalej) i aż do tego dnia – pisma i wnioski wnoszone przed tą datą nie podlegają opłacie według nowych zasad (do dnia 7 listopada 2019 r. stosuje się do nich Ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu dotychczasowym).

 

Jeśli chodzi o wnioski – dotyczy to nie tylko wniosków o uzasadnienie wyroku (które aż do dnia 7 listopada 2019 r. nie powinny podlegać opłacie), ale także tak prozaicznych wniosków, jak choćby wnioski o kopie dokumentów z akt sprawy, czy wnioski o wydanie nagrania rozprawy na nośniku CD (które do dnia 7 listopada 2019 r. powinny podlegać opłacie na dotychczasowych zasadach). Nie budzi przy tym większych wątpliwości, że z braku ograniczenia zwrotu „niezakończonej” sformułowaniem „w danej instancji” należy uznawać, że sprawą „niezakończoną” jest każda sprawa, której nie zakończono prawomocnie.

 

Dla wszelkiego porządku wypada przy tej okazji zająć stanowisko, że „sprawami wszczętymi i niezakończonymi przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy” w rozumieniu ww. przepisu art. 15 Nowelizacji są wyłącznie te sprawy, w których pozwy (wnioski) złożono przed dniem 21 sierpnia 2019 r. (opłacając je zgodnie z przepisami Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w dotychczasowym brzmieniu). Ww. szczególny okres przejściowy nie dotyczy zatem spraw zainicjowanych pozwami i wnioskami składanymi po dniu 21 sierpnia 2019 r. (opłaty od nich oraz od dalszych pism i wniosków, podlegających opłacie w sprawach nimi wywołanych –  należy uiszczać w wysokości wynikającej ze znowelizowanego brzmienia Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych także do dnia
7 listopada 2019 r.). U podstaw prezentowanego tu stanowiska legło przekonanie, że pod pojęciem „wszczęcia sprawy” należy rozumieć złożenie należycie opłaconego pozwu (wniosku). Aby „wszcząć postępowanie” po dniu 21 sierpnia 2019 r. nasi Mocodawcy muszą zaś bezwzględnie uiszczać opłaty od pozwów (wniosków) w wysokości wynikającej ze znowelizowanego brzmienia Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (byłoby zatem więcej niż nieracjonalne, gdyby po tak rozumianym „wszczęciu sprawy” i aż do dnia 7 listopada 2019 r. – opłaty od dalszych pism i wniosków oraz wysokość wydatków ustalać w oparciu o przepisy Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed 21 sierpnia 2019 r.).

 

Podsumowując, wykładnia przepisu art. 15 Nowelizacji skłania do wniosków, że:

1. w sprawach wszczętych przed dniem 21 sierpnia 2019 r. i niezakończonych przed dniem 7 listopada 2019 r. – do pism i wniosków (wnoszonych przed dniem 7 listopada 2019 r.) oraz do wydatków (powstałych do dnia 7 listopada 2019 r.) stosujemy Ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu dotychczasowym,
2. w sprawach wszczętych po dniu 21 sierpnia 2019 r. znajduje zastosowanie wyłącznie Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w znowelizowanym brzmieniu (także przed dniem 7 listopada 2019 r.).

 

Wobec zbliżającej się daty 7 listopada 2019 r. i niezależnie od mnogości wprowadzonych zmian – warto również zwrócić uwagę na mniej popularne (od żywo dyskutowanych) zmian, w szczególności na to, że:

• dla spraw rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym, nakazowym i elektronicznym postępowaniu upominawczym przewidziano szczególne przepisy przejściowe (w szczególności – co się tyczy tych pierwszych i o ile doszło do wydania nakazu zapłaty przed dniem 7 listopada 2019 r. – aż do czasu zakończenia postępowania w danej instancji znajdą zastosowanie przepisy KPC w brzmieniu dotychczasowym (art. 11 Nowelizacji),
• od dnia 7 listopada 2019 r. zastrzeżenia do protokołu (art. 162 KPC) będziemy mogli zgłaszać na kolejnej rozprawie (choćbyśmy byli obecni na rozprawie, na której Sąd dopuścił się naruszenia przepisów postępowania),
• zaskarżalne postanowienia wydawane na posiedzeniach niejawnych po dniu 7 listopada 2019 r. będą uzasadniane wyłącznie na wniosek (art. 357 KPC),
• warto zapewnić, aby na rozprawie wyznaczonej po dniu 7 listopada 2019 r. celem ogłoszenia wyroku była obecna choćby publiczność (art. 326 § 4 KPC: Jeżeli na ogłoszenie wyroku nikt się nie stawił, włączając publiczność, przewodniczący lub sędzia sprawozdawca może zarządzić odstąpienie od odczytania sentencji i podania zasadniczych powodów rozstrzygnięcia. W takim przypadku wyrok uważa się za ogłoszony z chwilą zakończenia posiedzenia. Sentencję należy jednak odczytać, jeżeli będzie wygłaszane uzasadnienie wyrok),
• od dnia 7 listopada 2019 r. również w sprawach nieobjętych ostatnią nowelizacją przepisu art. 132 KPC (tj. wszystkich tych, w których w dalszym ciągu zmuszeni byliśmy załączać dowody nadania / doręczenia pism procesowych w miejsce oświadczeń o ich nadaniu / doręczeniu) – zastosowanie znajdzie przepis nowy, tj. art. 132 KPC w brzmieniu nadanym Nowelizacją (art. 14 Nowelizacji).

 

W imieniu powołanego Zespołu ds. zmian KPC niezmiennie zachęcam Państwa do zgłaszania swoich uwag i wątpliwości odnoszących się do stosowania znowelizowanych przepisów (więcej szczegółów tutaj: https://www.ora.wroc.pl/powolanie-zespolu-ds-zmian-w-kpc/). Równie przydatne mogą się także okazać Państwa uwagi co do rzeczywistych możliwości realizowania przez Sądy założeń ustawodawcy (w tym m.in. co do dwumiesięcznego terminu na wyznaczenie pierwszego posiedzenia przygotowawczego, czy wyznaczania rozpraw „w kolejnych dniach” lub z „nienadmierną” przerwą między kolejnymi terminami posiedzeń), które zaobserwujecie Państwo po dniu 7 listopada 2019 r.

 

Z koleżeńskimi pozdrowieniami,

 

adw. dr Marcin Zięba